مطالعات قرآنی

ترجمه‌ي آلماني قرآن کريم به قلم هارتموت بوتسين

مرتضي کريمي‌نيا

Der Koran. Aus dem Arabischen neu übertragen von Hartmut Bobzin unter Mitarbeit von Katharina Bobzin. München: C.H. Beck 2010, 831 S., mit 121 Kalligrafien von Shahid Alam, Nachwort, Anmerkungen, Glossar, Register. ISBN 978-3-406-58044-4

 

قرآن کريم، ترجمه از عربي به آلماني از هارتموت بوبتسين، با همکاري کاترينا بوبتسين، مونيخ: انتشارات بِک، 2010. 831ص. شابک: 9783406580444.

تازه‌ترين ترجمه‌ي آلماني قرآن کريم به قلم هارتموت بوبتسين در سال 2010 ميلادي از سوي انتشارات بِک در مونيخ منتشر شده است.

هارتموت بوبتسين متولد 1946 در آلمان، استاد مطالعات اسلامي و زبان‌هاي سامي در دانشگاه ارلانگن است که تاکنون مقالات و کتاب‌هاي بسياري در حوزه‌ي مطالعات قرآني تاليف کرده است.[1] وي علاوه بر تسلط بر بسياري از زبان‌هاي سامي و هندواروپايي، در دو زمينه‌ي اصلي تخصص دارد. نخست تاريخ آشنايي اروپاييان با قرآن و نخستين تلاش‌هاي غربيان در شناخت و معرفي اسلام طي قرون وسطا و دوران پس از رنسانس و دوديگر ترجمه‌ي قرآن در زبان‌هاي اروپايي و علي الخصوص زبان آلماني. در زمينه‌ي اول، وي کتاب قرآن در عصرِ اصلاح‏طلبي و نوانديشي (1996) را تاليف کرده و در زمينه‌ي دوم علاوه بر چند کتاب و مقاله، وي ترجمه‌ي شاعرانه‌ي فريدريش روکرت از قرآن در زبان آلماني را چندي پيش از نو بازنويسي و بازچاپ کرده است.

ترجمه‌ي کنوني قرآن از هارتموت بوبتسين در زبان آلماني را درواقع بايد حاصل سالها تجربه و پژوهش وي در اين امر دانست. وي در کار خود با اشراف بر تمامي سبک‌ها و الگوها و نمونه‌هاي موفق و ناموفق از ترجمه‌ي آلماني قرآن، کوشيده است روشي مرکب از روش شاعرانه و ادبي فريدريش روکرت (1788ـ1866) و روش دقيق و واژه‌شناسانه‌ي رودي پارت (1902ـ1980) را برگزيند. از اين نظر ترجمه‌ي وي هم از زيبايي ادبي و هم از دقت زباني و فقه اللغوي برخوردار است.

ترجمه‌ي حاضر از چپ به راست، بدون متن آيات قرآن به انتشار رسيده است. در آغاز هر سوره، نام سوره با خوشنويسي عربي به خط هنرمند پاکستاني شهيد عالم (Shahid Alam) قرار گرفته است. در پانويس صفحات هيچ يادداشت يا نکته‌ي تفسيري و توضيحي نيامده و متن ترجمه نيز از رواني و سلاست برخوردار است. مترجم در متن آلماني ترجمه‌ي خود نيز هيچ‌گونه توضيحات جانبي بين قلاب يا هلالين نيفزوده است. شماره‌ي اجزاء و احزاب قرآني در حاشيه‌ي ترجمه‌ي آلماني ذکر شده‌ است.

مؤخره‌ي مترجم در پايان ترجمه (ص 601ـ610) آمده و پس از آن، تعليقات مفصل زباني، لغوي، و تفسيري بوبتسين (در صفحات 613 تا 873) ؛ شرح اسامي و مفاهيم عربي (765ـ799)، نمايه‌ي موضوعي (801ـ821) و فهرست نام سور قرار گرفته است.

فهرستي از مقالات و کتاب‌هاي هارتموت بوبتسين در حوزه ي مطالعات قرآني به دو زبان آلماني و انگليسي به قرار زير است:

 

 

 

“"Allâh" oder "Gott"?: über einige terminologische Probleme im Spiegel rezenter islamischer Koranübersetzungen ins Deutsche,” Münchener Theologische Zeitschrift 52 (2001) pp. 16-25.

الله يا خدا (Gott): برخي مشکلات اصطلاح شناختي در آينه‌ي ترجمه‌هاي اسلامي قرآن به زبان آلماني

 

“Zur Anzahl der Drucke von Biblianders Koranausgabe im Jahr 1543,” Basler Zeitschrift für Geschichte und Altertumskunde 85 (1985) pp. 213-219.

درباب تعداد چاپ‌هاي قرآن لاتيني (مجموعه‌ي طليطله) توسط بيبلياندر در سال 1543 ميلادي

 

“Bemerkungen zu Juan Andrés und zu seinem Buch Confusion dela secta mahomatica (Valencia 1515),” Festschrift für H.-R. Singer, Frankfurt a.M., 1991, pp. 529-548.

نکاتي درباب خوان آندرس و کتابش به اسپانيولي تحت عنوان: سردرگمي فرقه‌ي اسلامي (والنسيا، 1515)

 

“Die Bibel der Sarazenen. Der Koran auf Deutsch: weshalb es ʻdieʼ ʻÜbersetzung bis heute nicht gibtʼ,” Die Zeit, Literaturebeilage, 15 November 2001.

کتاب مقدس ساراسن‌ها [= مسلمانان]؛ قرآني به زبان آلماني: که از همين رو ترجمه تا امروز باقي نمانده است

 

“Christen lessen im Koran: Erfahrungen und Anregungen aus der evangelischen Erwachsenenbildung,” Begegnung mit Türken - Begegnung mit dem Islam, edited by H.-J. Brand & C.-P. Hasse, Rissen, 1981, pp. 1-12.

 

“Zur Deutung von Fa-nādāhā min taḥtihā (Sure 19, 24),” Zeitschrift für arabische Linguistik (Wiesbaden) 6 (1981) pp. 70-72.

شرح و تفسيرِ عبارت فَنَادَاهَا مِنْ تَحْتِهَا (مريم، 24)

 

“Friedrich Rückert und der Koran,” Der Koran in der Übersetzung von Friedrich Rückerts, Würzburg, 1995, pp. vii-xxxiii.

فريدريش روكرت و قرآن

 

“Immanuel Kant und die "Basmala": Eine Studie zu orientalischer Philologie und Typographie in Deutschland im 17. und 18. Jahrhundert,” Zeitschrift für arabische Linguistik (Wiesbaden) 25 (1991) pp. 95-105.

ايمانوئل كانت و "بسمله": بررسي فقه اللغة شرق‌شناسانه و صنعت چاپ در آلمان قرون هفدهم و هجدهم ميلادي

 

“Jean Bodin über den Venezianer Korandruck von 1537/38,” Wiener Zeitschrift für die Kunde des Margenlands 81 (1991) pp. 95-105.

رأي يان بودين درباب نسخه ونيزي قرآن چاپِ 1537-1538

 

Der Koran: eine Einführung. Munich: Beck, 1999 (Beckʼsche Reihe, 2109). 127pp.

درآمدي بر قرآن

 

Der Koran im Zeitalter der Reformation: Studien zur Frühgeschichte der Arabistik und Islamkunde in Europa. Beirut: Deutsche Morgenländische Gesellschaft; Stuttgart: Steiner, 1995 (Beiruter Texte und Studien, 42). xiv+598pp. [Printed editions.]

قرآن در عصرِ اصلاح‏طلبي و نوانديشي: تاريخچه‌ي اوليه‌ي مطالعات عربي و اسلامي در اروپا[2]

 

Koranlesebuch. Wichtige Texte neu übersetzt und kommentiert. Freiburg: Herder, 2005. 224pp.

کتاب قرائت قرآن: شرح و تفسيري بر مهم‌ترين فقرات و آيات قرآن

 

“Die Koranpolyglotte des Andreas Acoluthus (1654-1704),” Germano-Turcica: Zur Geschichte des Türkisch-Lernens in den deutschsprachigen Ländern, edited by K. Kreiser and D. Karasek, Bamberg, 1987, pp. 57-59.

چندزباني قرآني نزد آندرياس آکولوتوس (1654ـ1704)

 

“Latjinse vertalingen van de koran: een kort overzicht,” De koran, ontstaan, interpretatie en praktijk, edited by M. Buitelaar & H. Motzki, Muiderberg: Coutinho, 1993, pp. 75-91.

مروري كوتاه بر ترجمه‏هاي لاتيني قرآن [ترجمه‌ي هلندي]

 

“Latin translations of the Koran: a short overview,” Der Islam 70ii (1993) pp. 193-206; also in: The Koran: critical concepts in Islamic studies, edited by Colin Turner, London & New York: Routledge Curzon, 2004, vol. 4, pp. 116-127.

مروري كوتاه بر ترجمه‏هاي لاتيني قرآن[3]

 

“Luther und der Islam: Anleitung zu Konfronation oder Dialog?” Erziehung zur Kulturbegegnung: Modelle für das Zusammenleben von Menschen verschiedenen Glaubens, Schwerpunkt Christentum - Islam. Referate und Ergebnisse des Nürnberger Forums 1985, edited by J. Lähnemann, Rissen, 1986, pp. 117-131.

لوتر و اسلام: تعليم مواجهه يا راهي براي گفتگو؟

 

“Martin Luthers Beitrag zur Kenntis und Kritik des Islam,” Neue Zeitschrift für systematische Theologie und Religionsphilosophie 27 (1985) pp. 213-221.

سهم مارتين لوتر در شناخت (معرفي) و نقد دين اسلام

 

“Eine mögliche Parallele zu fa-‘ummuhū hāwiyatun (Sure 101,9),” Zeitschrift für arabische Linguistik (Wiesbaden) 9 (1982) pp. 79-80.

يك قرائت جايگزين احتمالي براي عبارت فَأُمُّهُ هَاوِيَةٌ (قارعه، 9)

 

“Zur Neuauflage von Max Hennings Koranübersetzung,” Zeitschrift für arabische Linguistik (Wiesbaden) 27 (1994) p. 92.

درباب ويرايش جديد ترجمه‌ي آلماني قرآن از ماکس هِنينگ

 

 “Notes on the importance of variant readings and grammar in the Tafsīr al-Ǧalālayn,” Zeitschrift für arabische Linguistik (Wiesbaden) 15 (1985) pp. 33-44.

نكاتي درباب اهميت اختلاف قرائت و نحو در تفسير الجلالين

 

“Ein oberschlesischer Korangelehrter: Dominicus Germanus de Silesia, O.F.M. (1588-1670),” Die oberschlesische Literaturlandschaft im 17. Jahrhundert, edited by G. Kosellek, Bielefeld, 2001, pp. 221-231.

دومنيک جرمانوس (1588ـ1670)، قرآن‌پروهي از سيسيل عليا

 

“Pre-1800 preoccupations of Qur’ānic studies,” Encyclopaedia of the Qur’ān, edited by Jane Dammen McAuliffe, Leiden: Brill, 2004, vol. 4, pp. 235-253.

مطالعات قرآني در غرب تا پيش از سال 1800 ميلادي

 

“Siehe, wir sandten ihn herab als arabischen Koran,” Bibliotheksforum Bayern 27i (1999) pp. 3-16.

إنّا أنزَلنَاهُ قُرآناً عَرَبِيّاً

 

“Translation of the Qur’ān,” Encyclopaedia of the Qur’ān, edited by Jane Dammen McAuliffe, Leiden: Brill, 2005, vol. 5, pp. 340-358.

ترجمه‌ي قرآن[4]

 

“"A treasury of heresies": Christian polemics against the Koran,” The Qur’ān as text, edited by Stefan Wild, Leiden: Brill, 1996 (Islamic Philosophy, Theology and Sciences: Texts and Studies, XXVII) pp. 157-175.

مجادلات مسيحي عليه قرآن[5]

 

“Über Theodor Biblianders Arbeit am Koran (1542/3),” Zeitschrift der Deutschen Morgenländischen Gesellschaft 136 (1986) pp. 347-363 (summary [English], pp. 362-363).

كار تئودور بيبلياندر درباب قرآن (انتشار ترجمه‌ي لاتيني به سال 1542ـ1543)

 

“From Venice to Cairo: on the history of Arabic editions of the Koran (16th- early 20th century),” Middle Eastern languages and the print revolution: a cross cultural encounter, edited by E. Hanebutt-Benz, et al, Westhofen, 2002, pp. 151-176.

از ونيز تا قاهره: مروري بر تاريخچه چاپ‏هاي متن قرآن (از قرن شانزدهم تا اوايل قرن بيستم)