معناشناسيِ شناختي ترجمهي مجاز (متانومي) در قرآن کريم
Mohammed Nihad Ahmed & Mohammed Abdullah Al-Mallah, A Cognitive Semantics of Translating Metonyms in the Glorious Qur'ân: An approach of studying translation as a cognitive semantic phenomenon, Saarbrücken (Germany): LAP Lambert Academic Publishing, 2011. 328pp. ISBN: 978-3-8454-7936-1.
معناشناسيِ شناختي ترجمهي مجاز (متانومي) در قرآن کريم: پژوهشي در ترجمه به مثابهي معناشناسي شناختي، نوشتهي محمد نهاد احمد و محمد عبدالله الملاح، زاربروکن (آلمان): انتشارات لامبرت، 2011. 328ص. شابک: 9783845479361.
کتاب حاضر درصدد بيان اين نکته است که ترجمه بيشتر از آنکه فرايندي زباني و زبانشناختي باشد، عملي شهودي و شناختي است. مؤلفان کتاب براي تبيين ديدگاه خود، بحث اصلي را بر موضوع "همنشيني و دگرنامي" يا متانومي (Metonymy) متمرکز کردهاند که ميتوان آن را تقريباً معادل موضوع مجاز در ميان اصطلاحات شناخته شدهي ادبيات اسلامي دانست. واژهي متانومي (μετωνυμία) يوناني و به معناي تغيير اسم است. اين امر در اصطلاح نوعي کنايه گويي، و صورتي از سخن است که بر اساس رابطهي جفت شدگي ميان واژههاي مجازي و حقيقي ساخته ميشود. فيالمثل جملهي <او با عرق جبين، خرج خود را در ميآورد>، يعني <او با کاري که باعث عرق کردن جبينش ميشود، خرج زندگي خودش را در ميآورد>؛ در اينجا رابطهي همنشيني وجود دارد. همچنين اگر بجاي نام بردن مستقيم از يک موجود، از چيزي که يادآور آن باشد نام ببريم، از آرايهي دگرنامي استفاده کردهايم. مثل اينکه بهجاي مجلس شوراي اسلامي در ايران بگوييم بهارستان، يا به جاي پارلمان انگلستان بگوييم وستمينيستر (Westminster) يا بهجاي سينماي آمريکا بگوييم هاليوود. در اين هر سه مثال، به جاي بيان مفهومي خاص، مکان فيزيکي مشخصي را بهکار بردهايم که به آن مفهوم مرتبط است.
مؤلفان کتاب متانومي را مهمترين پديدهي معناشناسي شناختي ميدانند. مترجمان در اين موارد ناگزيرند کوشش فراوان بهخرج دهند تا نزديکترين معادل متانومي را در زبان مقصد بيابند و در ترجمهي خود بهکار گيرند. نمونههاي زيادي از آيات قرآن و تلاش مترجمان مختلف براي ترجمهي آن آيات در کتاب حاضر به اين منظور ذکر شده است. از مهمترين نتايج مؤلفان در اين اثر آن است که در بسياري موارد، شايسته است که مترجم در فرايند شهودي خود، متانومي کاملاً جديدي از حيث ساختار و واژگان در زبان مقصد بازسازي کند. نتيجه آنکه مترجم و متانومي در فرايندي شهودي، رابطهاي متقابل و تنگاتنگ دارند تا بتوان فرايند برگردان متن را با موفقيت بيشتر طي کرد.
