ترجمه‌ي آلماني قرآن کريم به قلم هارتموت بوتسين

ترجمه‌ي آلماني قرآن کريم به قلم هارتموت بوتسين

مرتضي کريمي‌نيا

Der Koran. Aus dem Arabischen neu übertragen von Hartmut Bobzin unter Mitarbeit von Katharina Bobzin. München: C.H. Beck 2010, 831 S., mit 121 Kalligrafien von Shahid Alam, Nachwort, Anmerkungen, Glossar, Register. ISBN 978-3-406-58044-4

 

قرآن کريم، ترجمه از عربي به آلماني از هارتموت بوبتسين، با همکاري کاترينا بوبتسين، مونيخ: انتشارات بِک، 2010. 831ص. شابک: 9783406580444.


تازه‌ترين ترجمه‌ي آلماني قرآن کريم به قلم هارتموت بوبتسين در سال 2010 ميلادي از سوي انتشارات بِک در مونيخ منتشر شده است.

هارتموت بوبتسين متولد 1946 در آلمان، استاد مطالعات اسلامي و زبان‌هاي سامي در دانشگاه ارلانگن است که تاکنون مقالات و کتاب‌هاي بسياري در حوزه‌ي مطالعات قرآني تاليف کرده است.[1] وي علاوه بر تسلط بر بسياري از زبان‌هاي سامي و هندواروپايي، در دو زمينه‌ي اصلي تخصص دارد. نخست تاريخ آشنايي اروپاييان با قرآن و نخستين تلاش‌هاي غربيان در شناخت و معرفي اسلام طي قرون وسطا و دوران پس از رنسانس و دوديگر ترجمه‌ي قرآن در زبان‌هاي اروپايي و علي الخصوص زبان آلماني. در زمينه‌ي اول، وي کتاب قرآن در عصرِ اصلاح‏طلبي و نوانديشي (1996) را تاليف کرده و در زمينه‌ي دوم علاوه بر چند کتاب و مقاله، وي ترجمه‌ي شاعرانه‌ي فريدريش روکرت از قرآن در زبان آلماني را چندي پيش از نو بازنويسي و بازچاپ کرده است.

ترجمه‌ي کنوني قرآن از هارتموت بوبتسين در زبان آلماني را درواقع بايد حاصل سالها تجربه و پژوهش وي در اين امر دانست. وي در کار خود با اشراف بر تمامي سبک‌ها و الگوها و نمونه‌هاي موفق و ناموفق از ترجمه‌ي آلماني قرآن، کوشيده است روشي مرکب از روش شاعرانه و ادبي فريدريش روکرت (1788ـ1866) و روش دقيق و واژه‌شناسانه‌ي رودي پارت (1902ـ1980) را برگزيند. از اين نظر ترجمه‌ي وي هم از زيبايي ادبي و هم از دقت زباني و فقه اللغوي برخوردار است.


ادامه نوشته

فرهنگ‌نگاري واژگان قرآني در زبان انگليسي: با نگاهي به اثر جديد عبدالحليم و بدوي (بخش دوم)

فرهنگ‌نگاري واژگان قرآني در زبان انگليسي:

با نگاهي به اثر جديد عبدالحليم و بدوي

(بخش دوم)

 

مرتضي کريمي‌نيا

***

انتشار يافته در ترجمان وحي، سال 13، ش 26، پاييز و زمستان 1388

درباب فرهنگ‌هاي مختلف قرآني در زبان انگليسي و مقايسه‌ي آن‌ها به همين اندازه بسنده مي‌کنيم تا به مناسبت انتشار فرهنگي تازه درباب واژگان قرآن، به بررسي اثر جديد الانتشار السعيد بدوي و محمد عبدالحليم بپردازيم.

 Elsaid M. Badawi & Muhammad Abdel Haleem, Arabic-English Dictionary of Quranic Usage, foreword by Kees Versteegh, Leiden: E.J. Brill, 2008. ISBN: 978 90 04 14948 9. xxvi+1089pp.

 

فرهنگ عربي‌ـ انگليسي از واژگان و کاربردهاي قرآني، تأليف السعيد م بدوي و محمد عبدالحليم، مقدمه از کيس ورستيخ، لايدن، انتشارات بريل، 2008. شابک: 9789009149489. xxvi+1089ص.

اين اثر جديدترين و مفصل‌ترين فرهنگ تخصصي واژگان قرآن به زبان انگليسي است که در سال 2008 ميلادي از سوي انتشارات بريل در لايدن (هلند) انتشار يافته است. هر دو مؤلف يا گردآورنده‌ي اين اثر مسلمان و از فارغ التحصيلان الازهرند که تحصيلات عالي خود را در انگلستان انجام داده‌اند: السعيد بدوي از مدرسه‌ي مطالعات شرقي و آفريقايي (دانشگاه لندن)[1] و محمد عبدالحليم از دانشگاه کمبريج دکتري خود را دريافت کرده‌اند. عبدالحليم که 4 سال پيش، انتشارات دانشگاه آکسفورد ترجمه‌اي انگليسي او از قرآن کريم را منتشر ساخت،[2] مدتهاست مدير <مرکز مطالعات اسلامي>، مدرس مطالعات اسلامي در مدرسه‌ي مطالعات شرقي و آفريقايي (دانشگاه لندن) و سردبير مجله‌ي مطالعات قرآني[3] در همانجاست. از وي پيش از اين، مقالات و کتب تأليفي يا ترجمه‌اي ديگري در زمينه‌ي مطالعات قرآني انتشار يافته است.


ادامه نوشته

فرهنگ‌نگاري واژگان قرآني در زبان انگليسي: با نگاهي به اثر جديد عبدالحليم و بدوي (بخش نخست)

فرهنگ‌نگاري واژگان قرآني در زبان انگليسي:

با نگاهي به اثر جديد عبدالحليم و بدوي

(بخش نخست)

 

مرتضي کريمي‌نيا

***

انتشار يافته در ترجمان وحي، سال 13، ش 26، پاييز و زمستان 1388

نگارش فرهنگ واژگان قرآني در بسياري از زبان‌هاي اسلامي و غير اسلامي سابقه‌اي طولاني دارد، و البته قديم‌ترين اين فرهنگ‌ها طبيعتاً در زبان عربي نوشته شده‌اند. از نخستين کتاب‌هاي با عنوان غريب القرآن، معاني القرآن، مشکل القرآن و مانند آن (در دو قرن دوم و سوم) و نيز تلاش‌هاي لغويان در فرهنگ‌هاي زبان عربي (چون خليل، ازهري، و ابن‌دريد) که بگذريم، معروف‌ترين و جامع‌ترين فرهنگ تخصصي واژگان قرآن در سراسر قرون ميانه، المفردات يا مفردات الفاظ القرآن تأليف راغب اصفهاني (م 502 ق) است که به واژگان قرآني بر حسب ترتيب الفبايي و ريشه‌ي کلمات پرداخته، در زير هر مدخل ثلاثي يا رباعي تمام اشتقاقات قرآني آن واژه را ذکر کرده و به شرح و بيان معناي آن‌ها پرداخته است. علاوه بر نمونه‌هاي فراوان و متنوع ديگر در زبان عربي، اين کار در برخي زبان‌هاي اسلامي ديگر چون فارسي، ترکي و اردو نيز عيناً صورت پذيرفته است و ما اکنون دهها کتاب با عنوان "فرهنگ واژگان قرآني" در اين زبان‌ها در اختيار داريم.

به رغم آشنايي اروپاييان با قرآن و اقدام به ترجمه‌ي آن در قرون ميانه، تدوين فرهنگ تخصصي واژگان قرآن در زبان‌هاي اروپايي بسيار دير آغاز شد. تلاش‌هاي کساني چون فريدريش ديتريشي (1821ـ 1903) در آلمان و کارلو آلفونسو نالينو (1872ـ1938) در ايتاليا پراکنده و ناقص باقي ماند. همگان بايد منتظر مي‌شدند تا جان پنريس (1818ـ1892)، محققي گمنام و علاقمند به زبان قرآن، فرهنگي قرآني با عنوان عربي سِلک البيان في مناقب القرآن (لندن، 1873)[1] را برپايه‌ي تفسير بيضاوي بر قرآن کريم منتشر سازد. اين کار تقريباً همزمان با اثر گرانسنگ و جاودانه‌ي ادوارد لين (1801ـ1876) با عنوان مدّ القاموس (8 جلد، ادينبورو، 1963ـ1876)[2] منتشر شد که خود فرهنگي تفصيلي از زبان عربي به انگليسي بود و در آن به مفردات و ترکيبات قرآني توجهي خاص شده بود.

در دو دهه‌ي اخير چندين فرهنگ تخصصي واژگان قرآن به زبان انگليسي انتشار يافت که هريک ويژگي خاص خود را داشت. قديم‌ترين اينها دو کتاب از مستنصر مير (پاکستاني الاصل و استاد اسلام شناسي در دانشگاه يانگس‌تاون، آمريکا[3]) با عناوين فرهنگ اصطلاحات و مفاهيم قرآن (نيويورک، 1987)[4] و نيز اصطلاحات زباني در قرآن کريم (آن‌اربور، 1989)[5] بود که تنها به برخي مفاهيم خاص، ترکيب‌ها و اصطلاحات قرآني مي‌پردازند و مؤلف گاه براي برخي مدخل‌هاي خود شرحي مفصل افزوده است.


ادامه نوشته