انتشار كتاب‌شناسی مطالعات قرآنی در زبانهای اروپايی
به گزارش خبرگزاری بين‌المللی قرآن(ايكنا)، «كتاب‌شناسی مطالعات قرآنی در زبانهای اروپايی» كتابی است كه به كوشش مرتضی كريمی‌نيا و با پيشگفتاری از «اندرو ريپين» توسط مؤسسه فرهنگی ترجمان وحی در 800 صفحه به چاپ رسيده است.
از ميان حوزه‌های مختلف در اسلام‌پژوهی، امروزه مطالعات قرآنی و تفسير يكی از مهمترين و پررونق‌ترين شاخه‌های علمی در سراسر جهان شده است. هم در ميان عالمان كشورهای اسلامی و هم در ميان محققان مسلمان و غيرمسلمان در ساير كشورها، سالانه حجم انبوهی از كتب و مقالات مرتبط با اين حوزه انتشار می‌يابد كه اطلاع از آن‌ها برای ديگر محققان و دانشمندان سودمند و حتی لازم است. از زبانهای اسلامی چون عربی، تركی، فارسی، اردو و مالايی و اندونزيايی كه بگذريم، بخش مهمی از منابع قديم و جديد در زبانهای اروپايی انتشار يافته‌اند.
پس از 15 سال پژوهش مستمر در حوزه مطالعات قرآنی و تفسير در زبانهای اروپايی، «كتاب‌شناسی مطالعات قرآنی در زبانهای اروپايی» به همت مرتضی كريمی‌نيا و از سوی مؤسسه فرهنگی ترجمان وحی در قم منتشر شد. مؤلف در اين كتاب كوشيده است تا فهرست جامع، دقيق و همه‌جانبه‌ای از مطالعات قرآنی و تفسيری طی پنج قرن گذشته و در فاصله سال‌های 1500 تا 2012 ميلادی در 7 زبان اروپايی (انگليسی، فرانسوی، آلمانی، اسپانيولی، ايتاليايی، هلندی و لاتينی) را ارائه دهد.
اين اثر كه نخستين و تنها كتاب‌شناسی جامع در اين زمينه در سراسر جهان است، در قدم اول، راهنمايی است برای تمامی علاقه‌مندان و محققان مطالعات قرآنی و در درجه بعد، ابزاری پژوهشی برای عموم پژوهشگران دانشگاهی علاقه‌مند به مطالعات اسلامی در داخل و خارج كشور است.
اين اثر به ويژه برای محققان علوم قرآنی در دانشگاه‌ها و حوزه‌های علميه كه نيازمند پژوهش جدی و اطلاع‌يابی از مهمترين مطالعات قرآنی به روز در جهانند ابزاری ضروری در پژوهش به شمار می‌آيد تا همگان بتوانند ضمن بهره‌گيری از آخرين پرسش‌ها، روش‌ها، نظريه‌ها و دستاوردهای مطالعات قرآنی در فضای آكادميك و دانشگاهی جهان، به نقد و ارزيابی صحيح‌تر اين انديشه‌ها بپردازند.
متن كتاب به زبان لاتين است و تمامی عناوين كتب و مقالات همراه با ترجمه فارسی و به ترتيب الفبايی مؤلفان مرتب شده‌اند. برای كارآمدی بيشتر، نمايه‌ای تفصيلی (از اعلام، اماكن، سوره‌ها، اصطلاحات، كتب و ...) در يكصد صفحه برای كتاب تنظيم شده است كه با رجوع به آن می‌توان دريافت كدام كتاب يا مقاله طی 5 قرن اخير در زمينه‌های مختلف قرآنی و تفسيری انتشار يافته است.
به استثنای ترجمه‌های قرآن در زبانهای اروپايی، در اين اثر، كتاب‌ها و مقالات مرتبط با يكی از موضوعات زير فهرست می‌شوند: كليات و كتاب‌شناسی، علوم قرآنی (با تمامی شاخه‌ها از قبيل، وحی‌شناسی، تاريخ نزول، اسباب النزول، مكی و مدنی، نسخ، اعجاز و ...)، تاريخ قرآن، تفسيرپژوهی، مفسران و تاريخ تفسير، مخطوطات كهن قرآنی، ترجمه‌پژوهی و مترجمان قرآن، واژگان قرآن، آيه‌پژوهی، سوره‌پژوهی، اَعلام و مفاهيم قرآن، قرآن‌‌پژوهان جهان، قرآن و چالش‌های عصر جديد، پژوهش‌های موضوعی در قرآن، نقد و بررسی آثار قرآنی خاورشناسان.
محتوای اين كتاب‌شناسی طی 15 سال (از 1376 تا 1391) با پژوهش مستمر در منابع كتابخانه‌ای در مهمترين كتابخانه‌های سراسر جهان از جمله كتابخانه‌های ملی فرانسه(پاريس)، دانشگاه لايدن(هلند)، استراليا(ملبورن)، ايتاليا(رم)، اسپانيا(مادريد) و بريتانيا(لندن)، دولتی آلمان(برلين)، دولتی آلمان(مونيخ)، مدرسه مطالعات شرقی و آفريقايی(دانشگاه لندن)، كنگره(واشينگتن)، دانشگاه مك‌گيل (مونترآل، كانادا)، دانشگاه برلين، دانشگاه مونيخ، دانشگاه گوته(فرانكفورت)، كتابخانه‌های ملی اندونزی، مالزی، هندوستان، پاكستان، تركيه و برخی كتابخانه‌های داخل ايران گردآوری و تنظيم شده است.
يادآور می‌شود، كه اين اثر علاوه بر آن كه نياز بسياری از محققان و علاقه‌مندان داخلی را برآورده می‌كند، در بازار نشر بين‌المللی، به ويژه در دانشكده‌های مطالعات خاورميانه، شرق‌شناسی و اسلام‌شناسی در جهان عرب و دنيای غرب قابل ارائه است. «انجمن بين‌المللی مطالعات قرآنی» در آمريكا در فاصله كوتاهی پس از انتشار كتاب، خبر حضور آن را در ميان آثار انتشاريافته روز مهم تلقی كرده و به نقل پيشگفتار انگليسی اندرو ريپين بر اين كتاب پرداخته است.
پاره‌ای از مشخصات درونی كتاب به شرح زير است: كتاب حاوی 8 هزار و 812 مدخل قرآنی و تفسيری همراه با ترجمه عناوين و نمايه تفصيلی به زبان فارسی در 800 صفحه با فونت ريز و دو ستونه انتشار يافته است.
مقالات منتشر شده در اينترنت و دائرة‌المعارف‌های عمومی و تخصصی در اين اثر مورد نظر نيستند، مگر آنكه پيشتر در يكی از نشريات علمی به چاپ رسيده باشند. هيچ‌يك از مقالات به طور خاص به معرفی كتاب (review book) مربوط نمی‌شوند. كتاب به ترتيب الفبايی نام پديدآورنده در ضبط لاتينی (از A تا Z) تنظيم يافته است. تمامی نام‌های غير اشهَر به ضبط لاتين و اَشهَر مؤلف ارجاع می‌شوند.
سال تولد و وفات پديدآورنده هر اثر، در حد امكان و با جستجو در منابع مختلف، افزوده شده است. اطلاعات تفصيلی هر اثر شامل نام كامل و مشهور مؤلف، نام مترجم يا ويراستاران احتمالی، نام كامل اثر، مشخصات ناشر، محل و سال نشر، تعداد صفحات، همراه با مشخصات كامل كتاب يا نشريه‌ای كه مقاله در آن به چاپ رسيده است.
عنوان هر مقاله يا كتاب برای سهولت خوانندهی ايرانی، به زبان فارسی ترجمه شده و مشخصات كتاب‌شناختی كتاب‌هايی كه چاپ‌های متعدد و با تجديدنظر و اضافات داشته‌اند، و همچنين مشخصات كامل مقالاتی كه گاه در زمان‌های مختلف در دو يا سه نشريه يا كتاب انتشار يافته‌اند، ذيل مدخل واحد ذكر می‌شوند.
مشخصات كتاب‌شناختی كتاب‌ها و مقالاتی كه به يكی از زبانهای اسلامی(عربی، فارسی، اردو، تركی، مالايی و اندونزيايی) ترجمه يا تلخيص شده‌اند، ذيل هر مأخذ در پانويس ذكر شده است. مشخصات كتاب‌شناختی كتاب‌ها و مقالاتی كه از يكی از زبانهای اسلامی(مانند عربی، فارسی و اردو) به اين زبانهای اروپايی ترجمه شده‌اند، ذيل هر مأخذ در پانويس ذكر شده است.
مهمترين بخش كتاب نمايه‌های تفصيلی كتاب به زبان فارسی است. اين نمايه‌ها عبارتند از: نمايه اَعلام، اماكن، آيات، سوره‌ها، مفاهيم و موضوعات، اصطلاحات تفسير و علوم قرآنی، كتاب‌ها و مؤلفان. با مراجعه به اين بخش كتاب، به‌سهولت می‌توان دريافت كه درباره هر موضوع و يا مسئله قرآنی، كدام مقالات يا كتاب‌ها (به چه زبان و در كجا) انتشار يافته‌اند.