انتشار دائرةالمعارف قرآن، ويراسته‌ي اليور ليمَن در یک جلد به انگلیسی
دائرةالمعارف قرآن، ويراسته‌ي اليور ليمَن
The Qur'an: An Encyclopedia, edited by Oliver Leaman, London: Routledge, 2005. 771pp. ISBN: 0415326397.
دائرةالمعارف قرآن، ويراسته‌ي اليور ليمَن، لندن و نيويورک، انتشارات راتلج، ۲۰۰۵. ۷۷۱ ص. شابک: ۰۴۱۵۳۲۶۳۹۷
اليور ليمَن، متولد ۱۹۵۰ ميلادی، استاد مطالعات فلسفي در دانشگاه کنتاکي (آمريکا) و متخصص در فلسفه‌ي اسلامي و فلسفه‌ي يهودي قرون ميانه است. آثار وي در زمينه‌ي فلسفه‌ي اسلامي و فلسفه‌ي يهودي به بسياري از زبان‌هاي جهان از جمله به فارسي ترجمه شده است. شناخته‌شده‌ترين اثر او در ايران تاريخ فلسفه ي اسلامي (۲ جلد، لندن، انتشارات راتلج، ۱۹۹۶/ افست تهران، مؤسسه ی فرهنگی آرايه، ۱۳۷۵ ش) است که آن را همراه با سيد حسين نصر سرويراستاري کرده است. اليور ليمَن دو بار در سالهاي اخير به دعوت "بنياد حکمت صدرا" در کنفرانس‌هاي فلسفه‌ي اسلامي و ملاصدرا در تهران شرکت کرده است.
با اين شهرت فراون در حوزه‌ي فلسفه‌ي يهودي و اسلامي، کمتر کسي انتظار سرويراستاري کتابي در حوزه‌ي قرآن پژوهي از وي داشت. با اين همه، قريب ۵ سال پيش انتشارات راتلج خبر از برنامه‌ريزي براي تدوين و انتشار دائرةالمعارفي يک جلدي درباره‌ي قرآن به سرويراستاري اليور ليمَن داد و سرانجام اين کتاب در ماه‌هاي پاياني سال ۲۰۰۵ ميلادي در ۷۷۱ صفحه به بازار آمد.
بنا به طبيعت اين گونه آثار، مخاطب اوليه‌ي اين کتاب خوانندگان انگليسي زبان غربي‌اند. اما مهم‌ترين تفاوت اين اثر با دائرةالمعارف قرآن (ويراسته‌ي جين دَمِن مک اوليف، ۵ جلد، لايدن، ۲۰۰۱-۲۰۰۵) در آن است که دائرةالمعارف قرآن ليمَن براي مخاطبان عام غربي نوشته شده است، اعم از آنکه حوزه‌ي مورد علاقه‌شان اسلام‌شناسي باشد يا جامعه‌شناسي يا هنر و مانند آن. اما دائرةالمعارف قرآن مک اوليف تخصصي‌تر است و بيشتر به کار محققان اسلام‌شناسي يا دين پژوهي مي‌آيد. چنانچه در توضيحات ناشر در پشت جلد کتاب آمده است، کار ليمَن حتي به درد آن دسته از افرادي مي‌خورد که بدون معلومات قبلي درباب اسلام و قرآن، مي‌خواهند راجع به قرآن، علوم، اصطلاحات، تاريخ، ادبيات و معارف آن چيزي بدانند. اما در اين ميان، برخي مقالات بلند آن براي محققان و اهل فن نيز سودمند است.
۴۳ تن از محققان غربي و مسلمان در تأليف مقالات اين دائرةالمعارف مشارکت داشته‌اند. از آنجا که هنوز نسخه‌ي کتاب به دستم نرسيده است، درباره‌ي مدخل‌ها و ويژگي‌هاي جزئي مقالات آن چيزي نمي‌توانم بگويم. با اين همه، با مروري بر سايت‌هاي برخي از قرآن‌پژوهان غربي تااندازه‌اي دريافته‌ام چه مدخل‌هايي را چه کساني تأليف کرده‌اند. في‌المثل اَندرو ريپين (Andrew Rippin)، استاد اسلام‌شناسي و مطالعات قرآني در دانشگاه ويکتوريا (کانادا) مقالات "حرام"، "حلال"، "وسواس" و "قرآن در سيبرنتيک" را نوشته است. همچنين مقالات تابوت، اسباط، اسرائيليات، ذوالقرنين، جالوت، تبع، يأجوج، مأجوج و بيشتر اَعلام و انبياي توراتي چون آدم، ايوب، داوود، هارون، ابراهيم، ادريس، لوط، موسي، يوسف و يونس را آقاي برانون وِلِر (Brannon Wheeler) نوشته است که پيش از اين، دو کتاب و چندين مقاله راجع به پيامبران در قرآن تأليف کرده بود.
کتاب در قالب دائرةالمعارفی کاملا دقيق و فنّي طراحي شده است. هر مدخل يا اصطلاح تخصصي در جاي خود به طور کامل تعريف شده و از ساير بخش‌ها استقلال يافته است. با اين همه، نظام ارجاع متقاطع يا درون متني (cross-reference) بر تمام مدخل‌هاي کتاب حاکم است. در انتهاي کتاب نيز، کتاب‌شناسي گزيده‌اي از مهم‌ترين کتاب‌ها و مقالات در حوزه‌ي مطالعات قرآني، همراه با نمايه اي تفصيلي از اَعلام، اماکن و موضوعات کتاب افزوده شده است.
نقل مطالب تنها با ذکر مأخذ مجاز است.